Eurogroup: Άνθρακες ο θησαυρός

Φύλλο συκής για τη χρεοκοπία της ΕΕ μπροστά στην κρίση το αναιμικό πακέτο των 540 δισ

Του ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

Το έργο το έχουμε ξαναδεί: Οι χώρες του Μεσογειακού Νότου δοκιμάζονται από μια τρομερή κρίση, που έχει φέρει τις οικονομίες τους στο χείλος της κατάρρευσης. Η πιο ευάλωτη από αυτές (προχθές ήταν η Ελλάδα, χθες η Ιταλία) απειλούν να το κάνουν Κούγκι, καθώς οι λαοί τους είναι εξοργισμένοι με την αναλγησία των πλούσιων, βορείων εταίρων τους. Η Γαλλία εμφανίζεται να τις υποστηρίζει χλιαρά, χωρίς να πολυεκτίθεται. Η Γερμανία βγάζει μπροστά τους γνώριμους «λαγούς» (Ολλανδία, Αυστρία, Φινλανδία), οι οποίοι απορρίπτουν μετά βδελυγμίας οτιδήποτε θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μεταφορά πόρων. Ο κίνδυνος να τιμωρήσουν αυστηρά οι διεθνείς αγορές τα ευρωπαϊκά ομόλογα και το ευρώ ή και να οδηγηθεί σε διάσπαση- διάλυση η ΕΕ εμφανίζεται υπαρκτός. Την τελευταία στιγμή, Γερμανία και Γαλλία βρίσκουν μια συμβιβαστική λύση (περισσότερο γερμανική, παρά γαλλική), η οποία σώζει τα προσχήματα, αλλά όχι τα κράτη και τους λαούς που αγωνιούν. Αντίθετα, γι αυτούς ξεκινάει μια νέα περίοδος «δομικών προσαρμογών», δηλαδή ανεργίας και φτώχειας.

Το γνώριμο σενάριο που βιώσαμε με τόσο δραματικό τρόπο στην Ελλάδα το 2010-11 και το 2015, ακολούθησε, σε χονδρές γραμμές, το νέο ψυχόδραμα στην εποχή της κορωνοκρίσης. Ύστερα από μια εβδομάδα μεγάλων εντάσεων, και ενώ ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντι απειλούσε με ανοιχτή ρήξη με την ΕΕ, το Eurogroup ανακοίνωσε αργά το βράδυ της Πέμπτης έναν συμβιβασμό της τελευταίας στιγμής, παρουσιάζοντας ένα πακέτο στήριξης των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, ύψους 540 δισ ευρώ, τα οποία επιμερίζονται ως εξής:

-240 δισ θα είναι διαθέσιμα από την πιστοληπτική γραμμή ECCL του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM). Κάθε χώρα θα μπορεί να αντλήσει δάνεια μέχρι το 2% του ΑΕΠ της, τα οποία θα πρέπει να διατεθούν αποκλειστικά για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης. Επιπλέον, θα υποχρεωθεί να λάβει μέτρα «μακροοικονομικής προσαρμογής» (έτσι λένε στις Βρυξέλλες τα επαχθή μέτρα ακρωτηριασμού δαπανών, συντάξεων και πάει λέγοντας) αφού περάσει η μπόρα.

-200 δισ θα διατεθούν, με εγγυήσεις από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, για τη στήριξη επιχειρήσεων, ιδίως μικρομεσαίων (υποτίθεται).

-100 δισ από τον μηχανισμό SURE για την επιδότηση της εργασίας.

Το πρώτο που έχει να παρατηρήσει κανείς είναι ότι στην απόφαση του Eurogroup δεν υπάρχει καμία νύξη για ευρωομόλογα ή έστω για κορωνο- ομόλογα ειδικού σκοπού και περιορισμένης διάρκειας. Οι Γερμανοί και οι σύμμαχοί τους απέκλεισαν κατηγορηματικά οποιαδήποτε παρόμοια ιδέα, η οποία θα εισήγαγε τα καινά δαιμόνια της αμοιβαιοποίησης του χρέους (δηλαδή να δανείζονται όλες οι ευρωπαϊκές χώρες με τους ίδιους όρους και όχι οι πιο ευάλωτες να χρηματοδοτούν τις πιο πλούσιες, που δανείζονται με αρνητικά, πραγματικά επιτόκια).

Βέβαια, το Eurogroup εισηγείται στους ηγέτες των 27 να συζητήσουν την ιδέα της δημιουργίας Ταμείου Ανάκαμψης (Recovery Fund) των ευρωπαϊκών οικονομιών που κλονίζονται εκ θεμελίων. Στο πλαίσιο αυτού του Ταμείου, αν και όταν δημιουργηθεί, θα συζητηθεί η κατασκευή και «καινοτόμων χρηματοοικονομικών εργαλείων». Μια φραστική παραχώρηση προς την Ιταλία και την Ισπανία, που δίνει τη δυνατότητα στους Κόντε και Σάντσεθ να πουν στους πολίτες τους ότι τα ευρωομόλογα θα επανέλθουν στο τραπέζι και να δικαιολογήσουν γιατί αποδέχθηκαν έναν πολύ άσχημο για τις χώρες τους συμβιβασμό.

Σε κάθε περίπτωση, το πακέτο του Eurogroup είναι απελπιστικά αναιμικό μπροστά στις τεράστιες ανάγκες των ευρωπαϊκών οικονομιών. Ακόμη και η γνώριμή μας Κριστίν Λαγκάρντ, ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αυτή τη φορά, ζήτησε στήριξη ύψους 2,5 τρισ ευρώ (1,5 για φέτος και 1 για του χρόνου), εκτιμώντας ότι η ΕΕ θα γνωρίσει τρομερή ύφεση, τύπου 1929-33, που θα φτάσει το 10% του ΑΕΠ. Θα κλάψουν μανούλες, δηλαδή. Από μόνη της η Γερμανία έχει ήδη ρίξει στο τραπέζι πακέτο ενός τρισ για να στηρίξει την οικονομία της. Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς τι αντίκρισμα μπορεί να έχουν τα 540 δισ για το σύνολο των 19 χωρών της ευρωζώνης.

Με δυο λόγια, η απόφαση του Eurogroup ήταν ένας συμβιβασμός γεμάτος ασάφειες και αοριστίες, κομμένος και ραμμένος στα μέτρα των Γερμανών και των συμμάχων τους. Ένας συμβιβασμός που απλά σώζει τα προσχήματα και προστατεύει προσωρινά το ευρώ από τις επιθέσεις που θα δεχόταν στις διεθνείς αγορές σε περίπτωση ναυάγιου, αλλά δεν λύνει κανένα από τα προβλήματα που εξακολουθούν να απειλούν με διάρρηξη την ΕΕ. Ειδικά στην Ιταλία, μια χώρα όπου οι αντι- ΕΕ διαθέσεις έχουν γιγαντωθεί με την αναλγησία των Βρυξελλών και του Βερολίνου στη στιγμή της μέγιστης δοκιμασίας, ο Κόντε μένει έκθετος κι αν δεν επανέλθει δριμύτερος στις απαιτήσεις του, κινδυνεύει να δει την ακροδεξιά Λέγκα του Σαλβίνι να γιγαντώνεται.

Η σύγκρουση δεν απετράπη, απλά μετατέθηκε. Όσο για τους Γερμανούς, πέτυχαν μεν να περάσουν, σε μεγάλο βαθμό, το δικό τους σε αυτή τη φάση, αλλά κινδυνεύουν να υποχρεωθούν να πληρώσουν πολύ μεγαλύτερο κόστος αύριο, όταν το κόστος διάσωσης της ιταλικής, της ισπανικής και άλλων ευρωπαϊκών οικονομιών (συμπεριλαμβανομένης της δικής μας, που πνέει τα λοίσθια) θα είναι πολύ μεγαλύτερο.